Uzmanlar radar uydusundan tespit etti, Düzce sarsıntısı sonrası korkutan gerçek
Deprem Düzce merkezi ile Gölyaka’yı 20 santimetre kadar birbirinden uzaklaştırdı
ZBEÜ Geomatik Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Çağlar Bayık:
“Düzce merkez ile Gölyaka arasındaki bölümlerde 4 santimetreye kadar yükselme olduğunu net şekilde söyleyebiliriz”
ZBEÜ Geomatik Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Şenol Hakan Kutoğlu:
“Türkiye faylar cenneti. Marmara’yı beklerken öteki bir bölgemizde 6 ila 7 büyüklüğünde zelzelelerle karşılaşabiliriz”
ZONGULDAK – Düzce’de geçen 23 Kasım’da 6 büyüklüğünde meydana gelen zelzele sonrası Düzce merkezi ile Gölyaka’nın 20 santimetre kadar birbirinden uzaklaştığı ortaya çıktı. Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi Geomatik Mühendisliği Bölümü’nün SAR uydu manzaralarıyla ortaya çıkardığı gerçekte Düzce merkez ile Gölyaka ortasındaki kısımda 4 santimetreye kadar yükselme olduğu net bir halde datalarla ortaya konuldu.
Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Uzay Teknolojileri ve Konumsal Tahlil Laboratuvarı üyeleri, geçen 23 Kasım günü Düzce’de meydana gelen 6 büyüklüğündeki deprem sonrası SAR uydu görüntüleri aracılığıyla yüzeydeki hareketlenmeleri inceledi. Yapılan değerlendirmeler sonucu Düzce merkezi ile Gölyaka’nın kuzey ve güney taraflı 10 santimetre kadar birbirinden uzaklaştığı tespit edildi.
Uzaktan algılama tekniğiyle yapılan çalışmada yatay ve düşey hareketlerin net bir halde ortaya çıkartıldığını anlatan ZBEÜ Geomatik Mühendisliği Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Çağlar Bayık, zelzelesi meydana getiren fayın Kuzey Anadolu Fay Hattı’ndan bağımsız bir fay olduğunu tespit etti. Kuzey Anadolu Fay Hattı’nın sağ yanal atımlı bir fay olmasına karşılık Düzce’deki zelzelesi meydana getiren fayın ise sola yanal atımlı bir fay olarak tesirini gösterdiğinin altını çizen Bayık, Düzce merkez ile Gölyaka ortasındaki kısımlarda de 4-6 santimetreye kadar yükselme olduğuna dikkat çekti.
Bayık, şöyle devam etti:
“Günümüzde zelzelenin tesirlerini süratli ve aktif bir biçimde belirleyebilmek epeyce değer kazandı. Bu bilgiye ulaşabilmenin en kolay ve en süratli yollarından biri de uzaktan algılama dediğimiz tekniktir. Biz de bu çalışmamızda uzaktan algılama tekniğinin değerli bir kesimi olan SAR uydu manzaralarını kullanarak Düzce’de meydana gelen deprem hakkında yer değiştirmeleri belirlemiş bulunuyoruz. Yaptığımız çalışmalara göre iki adet çerçeve kullandık. Bu çerçeveler sonucunda da yatay ve düşey hareketleri net olarak belirleyebildik. Mevcut belirlediğimiz değerler 7.5 santimetre ile 9 santimetre arasında değişmektedir. Etkilenen alanlar Düzce merkez ve depremin merkezi olan Gölyaka’ya hakikat olan muhakkak bir alanı kapsa maktadır. Elde ettiğimiz bulgulara nazaran çıkan sonuçlar sol yanal atımlı bir fay özelliğine sahip olduğunu söyleyebiliriz. Genel olarak başka çalışmalardan elde ettiğimiz sonuçlardan farklı bir sonuç olarak da genelde Kuzey Anadolu Fay Çizgisi’nin sağ atımlı yanal bir fay çizgisi olduğunu biliyoruz. Burada enteresan bir biçimde sol yanal atımlı bir fay oluşumu tesiri görmüş bulunmaktayız. Burada 7.5 ila 9 santimetre dediğimiz olayda 7.5 santimetreye kadar bir çökme belirli alanlarda 9 santimetreye kadar da bir yükselme olarak söyleyebiliriz. Genel manada sayı vermemiz gerekirse Düzce merkez ile Gölyaka kısımları ortasında kalan kısımlarda 4-6 santimetreye kadar bir yükselme olduğunu net halde söyleyebiliriz.”
“Bu fay Kuzey Anadolu Fayı’ndan bağımsız”
ZBEÜ Mühendislik Fakültesi Geomatik Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hakan Kutoğlu ise yapılan analizlerde fayın hem düşey hem de yatay hareket yapan oblik bir fay olduğuna dikkat çekti. Düzce’nin doğusuyla batısının 20 santimetre kadar birbirine nazaran kuzeye ve güneye gerçek hareket ettiğine vurgu yapan Kutoğlu, “Bu bize şunu gösteriyor. Bu fay Kuzey Anadolu Fayı’ndan bağımsız bir fay. Çünkü Kuzey Anadolu Fay’nın karakteristiği sağa yatay hareket yapar. Bu yapılan değerlendirmeler bu fayın yaklaşık 10 kilometre boyunda sol yatay hareketli yaptığını gösteriyor. Yer bilimlerindeki tabirle sol doğrultu atımlı bir fay olarak karşımıza çıkıyor. Dolayısıyla Kuzey Anadolu Fayı’ndan bağımsız bir fay” diye konuştu.
“Bir tarafı kuzeye diğer tarafı güneye doğru 20 santimetre hareket etmiş”
Kutoğlu, yeryüzünde meydana gelen hareketlerin yatayda 19 ila 20 santimetre büyüklüğünde olduğunu hatırlatarak bir ölçü da düşey hareketlenme olduğunun altını çizdi. Düzce merkezin 3 santimetre, Gölyaka bölgesinin 6 santimetre yükseldiğini belirten Kutoğlu, şöyle devam etti:
“Geçtiğimiz günlerde Düzce’de meydana gelen 6 büyüklüğündeki depremle ilgili çalışmalar tamamlandı. Doç. Dr. Çağlar Bayık önderliğinde gerçekleştirilen çalışmalar sonucunda meydana gelen depremin nasıl bir deprem olduğu tam anlamıyla ortaya çıkartılabildi. Radar uydu verilerinden elde edilen değerlendirmeye göre Düzce’nin daha evvel Kuzey Anadolu Fayı segmentinden başka olarak kuzeye taraflı farklı bir formda meydana geldiği olduğu ortaya çıktı. Yapılan tahliller sonucunda manzara incelendiğinde yatayda ve düşeyde hareketlerin meydana geldiği hasebiyle fayın hem yatay hem de düşey hareket yapan oblik fay olduğu tarifinde olduğu ortaya çıktı. İmgeye baktığınız takdirde Düzce merkezin bulunduğu doğu tarafında 4 ila 5 santimetre kadar, batı tarafında 15-16 santimetre boyutunda hareket olduğu ortaya çıkıyor yatayda. Düzce’nin doğusuyla batısı 19-20 santimetre birbirine nazaran bir tarafı kuzeye giderken başka tarafı güneye hakikat hareket etmiş. Altı büyüklüğünde sarsıntının meydana geldiği söylenmişti. 6 büyüklüğündeki sarsıntının yüzeyde meydana getirebileceği kırılma yaklaşık 20 ila 22 santimetre olması gerekiyor. Yapılan kıymetlendirme sonucunda yeryüzünde meydana gelen hareketler yatayda 19 ila 20 santimetre büyüklüğünde. Bunun yanı sıra bir ölçü da düşey hareketlenme var. Düzce kent merkezinin olduğu kısım ortasında 3 santimetrelik bir fark var. Batı kısmı doğu kısım yani merkeze nazaran 3 santimetre yükselmiş durumda. Bu fay yeni bir sarsıntı üretir mi? Elde edilen bilgilere nazaran yaklaşık 11 kilometrelik fayın üretebileceği azamî zelzele 6 büyüklüğünde hesaplanır. Yüzeyde oluşturabileceği hasar yaklaşık 20 ila 22 santimetre civarındadır. Elimizdeki bulgular bu faydaki gücün büsbütün boşaldığını gösteriyor.”
“Marmara’da 2100 yılına kadar yüzde 80 düzeylerinde sarsıntının meydana gelmesi bekleniyor”
Kamuoyunda Kuzey Anadolu Fay Hattı gündeme gelirken başka bir fayın deprem meydana getirdiğinin altını çizen Kutoğlu, “Tabi bu fayın etrafında bölgede öteki irili ufaklı faylar var. Münasebetiyle bu faylara bu zelzelenin kesinlikle bir tetiklemesi, etkilemesi olabilir. Hasebiyle bu kolda değil lakin öbür kollarda orta boyutta zelzeleler ileriki periyotlarda gücünü öteki faylara aktarmış durumda. Beklenen Marmara Depremi’ne etkisi Kuzey Anadolu Fayı’ndan başka bir sistemde meydana geldiğinde oraya direkt bir tesiri olmayacaktır. Ancak bu şu manaya gelmiyor. Orada zati birikmiş bir gerilim var. Yalnızca kuzeydeki kollarda değil güneydeki kollarda da ileriki vadede buralarda zelzele olmayacağı manasına gelmiyor. Bunun için tarih vermemiz mümkün değil. Ancak ihtimaller konuşulabiliyor. 2100 yılına kadar yüzde 80-90 düzeylerinde sarsıntının meydana gelmesi bekleniyor. Bunu ihtimal olarak bahsediyoruz. Teknolojinin bizi getirdiği yer burası. Bu yarın da olabilir 5 sene sonra da olabilir. Ancak 2100 yılına kadar yüzde 80-90 ihtimalle olması bekleniyor. Bu sarsıntılardan sonra daima Marmara Sarsıntısı konuşuluyor. Öteki yerlerde meydana gelen zelzelelerde hayatını kaybeden insanlara haksızlık üzere geliyor. Zira biz daima meydana gelen zelzeleden sonra büyük Marmara Depremi’ni konuşuyoruz. Ama Van, İzmir ve başka depremlerde canlarımızı kaybettik. Sadece Marmara’ya odaklanmak gerçek değil. Türkiye faylar cenneti. Münasebetiyle Marmara’yı beklerken önümüzdeki günlerde yıllarda başka bir bölgemizde 6 ila 7 büyüklüğünde depremlerle karşılaşabiliriz. Herkesin farkında olması gerekir. Bazen de çok korkutucu açıklamalar oluyor. ‘Terk edin, gidin’ üzere. Temelinde baktığınız vakit üzerinde yaşadığınız tabanı bildiğiniz ve ona uygun büyüklükte bir tasarlanmış binada yaşadığınız takdirde 7 büyüklüğündeki sarsıntı size ziyan vermeyecektir. Kıymetli olan yapı ve yer ilgisinin kurulmuş ve mühendislik hizmeti almış binalarda yaşayabilmek. Her gün bu endişeyle yaşanmaz. Münasebetiyle yaşadığımız taban ve binayı bilmeliyiz” sözlerine yer verdi.
